رنگ چوب یکی از مهم‌ترین مباحث در صنعت چوب است. بسیاری از منابع مالی و زمانی صنعت چوب به خاطر اجرای نادرست رنگ چوب از بین می‌رود. پروژه‌های بسیاری به خاطر مشکلات در اجرای رنگ چوب از بین رفته و رنگ کار چوب مجبور شده است از نو رنگ کاری را انجام دهد. سازه‌های چوبی به خاطر اجرای نادرست رنگ چوب عمر زیادی ندارند.
در این نوشته تلاش می‌کنیم آموزشی مناسب علاقه‌مندان به رنگ چوب فراهم کنیم. دوستانی که به مبحث رنگ چوب علاقه‌مند هستند و اطلاعاتی در این مورد ندارند. این مطلب حاصل تجربه شخصی ما هست و یکی از روش‌هایی است که برای اجرای رنگ چوب می‌توانید به کار بگیرید. به دلیل استفاده زیاد از سیلر و کیلر و نیم پلی استر و تمام پلی است رو روغن جلا در رنگ کاری چوب، این مطلب حول این محور تهیه شده است.
لوازم موردنیاز برای رنگ کاری چوب
برای انجام هر کاری نیاز به ابزار و تجهیزاتی است تا بتوانید آن کار را به‌درستی انجام دهید. رنگ کاری چوب هم نیاز به مواد اولیه و ابزار مخصوص به خود را دارد. در زیر فهرستی از لوازمی که برای رنگ کاری چوب نیاز دارید را به شما معرفی خواهیم کرد.
معرفی انواع سنباده مخصوص رنگ چوب و کارکرد آن‌ها
سنباده ورقه‌ای از جنس کاغذ یا مقوا یا پارچه است که دانه‌های سخت ساینده بر روی آن به‌وسیلهٔ چسب مخصوص نصب‌شده و برای ساییدن مواد مختلفی چون فلزات، چوب، گچ و در بعضی موارد سرامیک استفاده می‌شود.
سنباده‌ها بر اساس تعداد دانه‌های موجود در یک سانتی‌متر مربع شناخته می‌شوند. به‌عنوان مثال در سنباده ۱۲۰، حدوداً تعداد ۱۲۰ عدد دانه در یک سانتی‌متر مربع وجود دارد.
با این توضیح سنباده شماره ۱۲۰ نرم‌تر از سنباده شماره ۸۰ هست؛ و در هنگام خرید سنباده باید به این اعداد توجه داشته باشید.
سنباده‌های مورداستفاده در رنگ گاری چوب، معمولاً دو نوع سنباده پوستاب و سنباده پارچه‌ای قرمز هستند.
سنباده پارچه‌ای قرمز معمولاً برای سنباده کاری دست اول و سنباده کاری بتونه استفاده می‌شود و سنباده پوستاب برای سنباده کاری پرزهای حاصل از سیلر پاشی برای پرداخت نهایی کار استفاده می‌شود. سنباده‌های پوستاب معمولاً نرم‌تر از سنباده پارچه‌ای هستند. البته برای سنباده کاری نرم می‌توانید از سنباده‌های پارچه‌ای کارکرده هم استفاده کنید.
در رنگ کاری چوب برای استفاده از سنباده پوستاب نیاز نیست از آب استفاده کنید، درواقع آب به رنگ چوب آسیب وارد می‌کند.
سنباده‌های پارچه‌ای قرمز رنگ در مدل‌های پشت کرکی هم در بازار موجود هست که بر روی صفحه‌های مخصوص به این سنباده‌ها نصب می‌شوند. سنباده کرکی ازنظر کارایی تفاوتی با سنباده‌های ساده ندارند و معمولاً به‌منظور سهولت و سرعت در نصب بر روی صفحه از سنباده کرکی استفاده می‌شود. البته این سنباده‌ها کمی گران‌تر از سنباده‌های معمولی هستند.
در روش‌های دیگر شما می‌توانید به‌صورت ابتکاری و یا نصب سنباده بر روی مواد مختلف، سنباده کاری آسان‌تری داشته باشید. به‌عنوان مثال می‌توانید با چسباندن سنباده روی یک تکه چوب، سنباده کاری راحت‌تری برای گوشه‌ها و تیغه‌های چوب داشته باشید. البته موارد مصرف این مدل از سنباده خیلی زیاد هست و تقریباً هر استاد کاری چند عدد از این سنباده‌ها در کارگاه خودش دارد.
صفحه‌های سنباده هم در اندازه‌های مختلفی در بازار موجود هستند. این صفحه‌ها معمولاً پلاستیکی هستند. همچنین صفحه‌های فلزی هم در بازار موجود هست؛ اما با ورود صفحه‌های پلاستیکی، از پد سنباده با کفی فلزی کمتر استفاده می‌شود. قطر این صفحات متفاوت هست و بر اساس نیازتان می‌توانید این صفحات را تهیه کنید.
شما می‌توانید ده‌ها مدل سنباده ابتکاری برای خودتان بسازید. به‌عنوان مثال می تونید از سنباده پره‌ای برای سنباده کاری گوشه‌ها، شیارها و چوب‌های منبت کاری شده استفاده کنید.
شاپان چوب
شاپان درواقع همان قیر تصفیه شده است که از قدیم تا به امروز در نقاشی چوب کاربرد زیادی دارد. شاپان را با بنزین حل می‌کنند و می‌توانید این محصول را در دو رنگ شاپان قهوه‌ای و شاپان مشکی در بازار خریداری کنید.
با ترکیب شاپان و رنگ‌های روغنی می‌شود به تم رنگ‌های زیادی دست پیدا کرد. با تمرین فراوان و گذشت زمان می‌توانید به رنگ‌های مورد نظر خودتان دست پیدا کنید.
جوهر فوری
یکی از آستری‌های موجود در بازار که می‌توان در کنار شاپان از آن استفاده کرد، جوهر هست. جوهر با تینر ۱۰.۰۰۰ حل می‌شود و با کم و زیاد کردن مقدار تینر، می‌توان به رنگ مورد نظر رسید. به دلیل قدرت بسیار بالای این مایع، جوهر باید قطره‌قطره به تینر اضافه شود تا رنگ مورد نظر شما به دست بیاید. برای کنترل بهتر میزان جوهر می‌توانید از قطره چکان استفاده کنید.
سیلر فوری
سیلر درواقع یک نوع بتونه مایع بی‌رنگ جهت پر کردن خلل و فرج و منافذ بسیار ریز چوب هست که با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست. سیلر تقریباً رنگ کهربایی یا عسلی شکل دارد که در ظرف‌های یک و چهار و بیست کیلویی به بازار عرضه می‌شود.
کیلر
کیلر رنگی هست شفاف که به‌عنوان رنگ نهایی و بعد از سیلر استفاده می‌شود. حلال کیلر تینر فوری ۱۰.۰۰۰ است. کیلر در دو نوع کیلر مات و کیلر براق در بازار به فروش می‌رسد.
همرنگی
معمولاً از همرنگی برای پوشش عیب‌های احتمالی سطح کار استفاده می‌شود. معایبی مانند ایرادات در نحوه رنگ کاری، شره کردن رنگ، مشخص بودن محل بتونه، همرنگ نبودن محل گره و موارد دیگر استفاده می‌شود.
پیستوله
پیستوله ابزاری هست وابسته به کمپرسور هوا که با استفاده از آن می‌توانید رنگ را به‌صورت کنترل‌شده و استاندارد بپاشید. پیستوله ها در مدل‌های مختلف در بازار موجود هستند. ما از پیستوله کاسه بالا که با فشار باد کار می‌کند استفاده می‌کنیم و این دستگاه پرکاربردترین مدل پیستوله برای انجام رنگ‌کاری هست.
در این بخش شما را با قسمت‌های مختلف پیستوله آشنا می‌کنیم.
یکی از قسمت‌های پیستوله مخزن پیستوله هست که حدود ۵۰۰ سی‌سی رنگ را در داخل خودش جا می‌دهد. مخازن پیستوله معمولاً در دو مدل پلاستیکی و فلزی در بازار موجود هست. مخازن پلاستیکی درپوش پیچی دارند و مخازن فلزی معمولاً از درپوش‌های فشاری استفاده می‌کنند.
نکته‌ای که در هنگام خرید پیستوله پلاستیکی باید در نظر داشته باشید این هست که حتماً تست ک
رنگ چوب یکی از مهم‌ترین مباحث در صنعت چوب است. بسیاری از منابع مالی و زمانی صنعت چوب به خاطر اجرای نادرست رنگ چوب از بین می‌رود. پروژه‌های بسیاری به خاطر مشکلات در اجرای رنگ چوب از بین رفته و رنگ کار چوب مجبور شده است از نو رنگ کاری را انجام دهد. سازه‌های چوبی به خاطر اجرای نادرست رنگ چوب عمر زیادی ندارند.
در این نوشته تلاش می‌کنیم آموزشی مناسب علاقه‌مندان به رنگ چوب فراهم کنیم. دوستانی که به مبحث رنگ چوب علاقه‌مند هستند و اطلاعاتی در این مورد ندارند. این مطلب حاصل تجربه شخصی ما هست و یکی از روش‌هایی است که برای اجرای رنگ چوب می‌توانید به کار بگیرید. به دلیل استفاده زیاد از سیلر و کیلر و نیم پلی استر و تمام پلی است رو روغن جلا در رنگ کاری چوب، این مطلب حول این محور تهیه شده است.
لوازم موردنیاز برای رنگ کاری چوب
برای انجام هر کاری نیاز به ابزار و تجهیزاتی است تا بتوانید آن کار را به‌درستی انجام دهید. رنگ کاری چوب هم نیاز به مواد اولیه و ابزار مخصوص به خود را دارد. در زیر فهرستی از لوازمی که برای رنگ کاری چوب نیاز دارید را به شما معرفی خواهیم کرد.
معرفی انواع سنباده مخصوص رنگ چوب و کارکرد آن‌ها
سنباده ورقه‌ای از جنس کاغذ یا مقوا یا پارچه است که دانه‌های سخت ساینده بر روی آن به‌وسیلهٔ چسب مخصوص نصب‌شده و برای ساییدن مواد مختلفی چون فلزات، چوب، گچ و در بعضی موارد سرامیک استفاده می‌شود.
سنباده‌ها بر اساس تعداد دانه‌های موجود در یک سانتی‌متر مربع شناخته می‌شوند. به‌عنوان مثال در سنباده ۱۲۰، حدوداً تعداد ۱۲۰ عدد دانه در یک سانتی‌متر مربع وجود دارد.
با این توضیح سنباده شماره ۱۲۰ نرم‌تر از سنباده شماره ۸۰ هست؛ و در هنگام خرید سنباده باید به این اعداد توجه داشته باشید.
سنباده‌های مورداستفاده در رنگ گاری چوب، معمولاً دو نوع سنباده پوستاب و سنباده پارچه‌ای قرمز هستند.
سنباده پارچه‌ای قرمز معمولاً برای سنباده کاری دست اول و سنباده کاری بتونه استفاده می‌شود و سنباده پوستاب برای سنباده کاری پرزهای حاصل از سیلر پاشی برای پرداخت نهایی کار استفاده می‌شود. سنباده‌های پوستاب معمولاً نرم‌تر از سنباده پارچه‌ای هستند. البته برای سنباده کاری نرم می‌توانید از سنباده‌های پارچه‌ای کارکرده هم استفاده کنید.
در رنگ کاری چوب برای استفاده از سنباده پوستاب نیاز نیست از آب استفاده کنید، درواقع آب به رنگ چوب آسیب وارد می‌کند.
سنباده‌های پارچه‌ای قرمز رنگ در مدل‌های پشت کرکی هم در بازار موجود هست که بر روی صفحه‌های مخصوص به این سنباده‌ها نصب می‌شوند. سنباده کرکی ازنظر کارایی تفاوتی با سنباده‌های ساده ندارند و معمولاً به‌منظور سهولت و سرعت در نصب بر روی صفحه از سنباده کرکی استفاده می‌شود. البته این سنباده‌ها کمی گران‌تر از سنباده‌های معمولی هستند.
در روش‌های دیگر شما می‌توانید به‌صورت ابتکاری و یا نصب سنباده بر روی مواد مختلف، سنباده کاری آسان‌تری داشته باشید. به‌عنوان مثال می‌توانید با چسباندن سنباده روی یک تکه چوب، سنباده کاری راحت‌تری برای گوشه‌ها و تیغه‌های چوب داشته باشید. البته موارد مصرف این مدل از سنباده خیلی زیاد هست و تقریباً هر استاد کاری چند عدد از این سنباده‌ها در کارگاه خودش دارد.
صفحه‌های سنباده هم در اندازه‌های مختلفی در بازار موجود هستند. این صفحه‌ها معمولاً پلاستیکی هستند. همچنین صفحه‌های فلزی هم در بازار موجود هست؛ اما با ورود صفحه‌های پلاستیکی، از پد سنباده با کفی فلزی کمتر استفاده می‌شود. قطر این صفحات متفاوت هست و بر اساس نیازتان می‌توانید این صفحات را تهیه کنید.
شما می‌توانید ده‌ها مدل سنباده ابتکاری برای خودتان بسازید. به‌عنوان مثال می تونید از سنباده پره‌ای برای سنباده کاری گوشه‌ها، شیارها و چوب‌های منبت کاری شده استفاده کنید.
شاپان چوب
شاپان درواقع همان قیر تصفیه شده است که از قدیم تا به امروز در نقاشی چوب کاربرد زیادی دارد. شاپان را با بنزین حل می‌کنند و می‌توانید این محصول را در دو رنگ شاپان قهوه‌ای و شاپان مشکی در بازار خریداری کنید.
با ترکیب شاپان و رنگ‌های روغنی می‌شود به تم رنگ‌های زیادی دست پیدا کرد. با تمرین فراوان و گذشت زمان می‌توانید به رنگ‌های مورد نظر خودتان دست پیدا کنید.
جوهر فوری
یکی از آستری‌های موجود در بازار که می‌توان در کنار شاپان از آن استفاده کرد، جوهر هست. جوهر با تینر ۱۰.۰۰۰ حل می‌شود و با کم و زیاد کردن مقدار تینر، می‌توان به رنگ مورد نظر رسید. به دلیل قدرت بسیار بالای این مایع، جوهر باید قطره‌قطره به تینر اضافه شود تا رنگ مورد نظر شما به دست بیاید. برای کنترل بهتر میزان جوهر می‌توانید از قطره چکان استفاده کنید.
سیلر فوری
سیلر درواقع یک نوع بتونه مایع بی‌رنگ جهت پر کردن خلل و فرج و منافذ بسیار ریز چوب هست که با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست. سیلر تقریباً رنگ کهربایی یا عسلی شکل دارد که در ظرف‌های یک و چهار و بیست کیلویی به بازار عرضه می‌شود.
کیلر
کیلر رنگی هست شفاف که به‌عنوان رنگ نهایی و بعد از سیلر استفاده می‌شود. حلال کیلر تینر فوری ۱۰.۰۰۰ است. کیلر در دو نوع کیلر مات و کیلر براق در بازار به فروش می‌رسد.
همرنگی
معمولاً از همرنگی برای پوشش عیب‌های احتمالی سطح کار استفاده می‌شود. معایبی مانند ایرادات در نحوه رنگ کاری، شره کردن رنگ، مشخص بودن محل بتونه، همرنگ نبودن محل گره و موارد دیگر استفاده می‌شود.
پیستوله
پیستوله ابزاری هست وابسته به کمپرسور هوا که با استفاده از آن می‌توانید رنگ را به‌صورت کنترل‌شده و استاندارد بپاشید. پیستوله ها در مدل‌های مختلف در بازار موجود هستند. ما از پیستوله کاسه بالا که با فشار باد کار می‌کند استفاده می‌کنیم و این دستگاه پرکاربردترین مدل پیستوله برای انجام رنگ‌کاری هست.
در این بخش شما را با قسمت‌های مختلف پیستوله آشنا می‌کنیم.
یکی از قسمت‌های پیستوله مخزن پیستوله هست که حدود ۵۰۰ سی‌سی رنگ را در داخل خودش جا می‌دهد. مخازن پیستوله معمولاً در دو مدل پلاستیکی و فلزی در بازار موجود هست. مخازن پلاستیکی درپوش پیچی دارند و مخازن فلزی معمولاً از درپوش‌های فشاری استفاده می‌کنند.
نکته‌ای که در هنگام خرید پیستوله پلاستیکی باید در نظر داشته باشید این هست که حتماً تست کنید در زمان بسته بودن درب مخزن پیستوله، نشتی رنگ نداشته باشد. چون در برخی موارد مشاهده شده که پیستوله با مخزن پلاستیکی این‌چنین مشکلاتی داشتند.
با چرخاندن نازل پیستوله می‌توانید جهت پاشش را مشخص کنید. این جهت می‌تواند به‌صورت عمودی یا افقی و یا حتی مورب انجام گیرد.
در زمان فشار نازل پیستوله، دو حالت وجود دارد. در حالت اول وقتی نازل را تا نیمه راه نگه‌دارید، فقط باد از پیستوله خارج می‌شود و وقتی فشار بیشتر می‌کنید و نازل را تا آخر حرکت می‌دید، رنگ هم به باد اضافه می‌شود و عملیات پاشش انجام می‌شود.
در کنار ورودی هوای، پیچ تنظیم فشار باد وجود دارد که با باز و بسته کردن پیچ می‌توانید مقدار وردی باد را کنترل کنید و بر اساس نیاز، حجم باد را کنترل کنید. با باز کردن پیچ فشار باد بیشتری خواهید داشت و با بستن پیچ، فشار باد کمتر خواهد شد.
یکی دیگر از قسمت‌های پیستوله، پیچ تنظیم گستره پاشش هست. به این صورت که با چرخش پیچ در خلاف جهت عقربه ساعت می‌توانید مقدار پخش شدن و تیزی رنگ را تنظیم کنید. اگر پیچ را ببندید رنگ در تیزترین حالت ممکن پاشیده می‌شود و هرچه پیچ را بازتر کنید، رنگ فضای بیشتری را پوشش می‌دهد. اگر این پیچ بیش از حد باز شود، رنگ بسیار بد و حالت دون دو پاشیده می‌شود.
پیچ دیگری که در همه پیستوله ها وجود دارد، پیچ تنظیم میزان خروج رنگ هست. با باز کردن این پیچ، حجم رنگ زیادی از مخزن پیستوله خارج می‌شود و با بستن پیچ، مقدار کمتری از رنگ خارج می‌شود.
قطعات و اتصالات پیستوله به صورتی طراحی می‌شوند که امکان باز کردن و سرویس کاری پیستوله به‌راحتی وجود داشته باشد. مثلاً می‌توانید نازل و کاسه و سوزن و دیگر اتصالات را به‌راحتی باز کنید
با باز کردن پیچ تنظیم میزان رنگ، می‌توانید سوزن و فنر را از جای خودش خارج کنید.
نکته‌ی بسیار مهمی که در مورد پیستوله باید بدونید این هست که برای سرویس کاری به‌هیچ‌عنوان کاسه مخزن را به‌تنهایی نچرخانید چون امکان دارد مهره پرس شده در مخزن از جای خودش خارج شود.
برای باز کردن مخزن حتماً از آچار مخصوص مهره نصب‌شده بر روی مخزن استفاده کنید.
د در زمان بسته بودن درب مخزن پیستوله، نشتی رنگ نداشته باشد. چون در برخی موارد مشاهده شده که پیستوله با مخزن پلاستیکی این‌چنین مشکلاتی داشتند.
با چرخاندن نازل پیستوله می‌توانید جهت پاشش را مشخص کنید. این جهت می‌تواند به‌صورت عمودی یا افقی و یا حتی مورب انجام گیرد.
در زمان فشار نازل پیستوله، دو حالت وجود دارد. در حالت اول وقتی نازل را تا نیمه راه نگه‌دارید، فقط باد از پیستوله خارج می‌شود و وقتی فشار بیشتر می‌کنید و نازل را تا آخر حرکت می‌دید، رنگ هم به باد اضافه می‌شود و عملیات پاشش انجام می‌شود.
در کنار ورودی هوای، پیچ تنظیم فشار باد وجود دارد که با باز و بسته کردن پیچ می‌توانید مقدار وردی باد را کنترل کنید و بر اساس نیاز، حجم باد را کنترل کنید. با باز کردن پیچ فشار باد بیشتری خواهید داشت و با بستن پیچ، فشار باد کمتر خواهد شد.
یکی دیگر از قسمت‌های پیستوله، پیچ تنظیم گستره پاشش هست. به این صورت که با چرخش پیچ در خلاف جهت عقربه ساعت می‌توانید مقدار پخش شدن و تیزی رنگ را تنظیم کنید. اگر پیچ را ببندید رنگ در تیزترین حالت ممکن پاشیده می‌شود و هرچه پیچ را بازتر کنید، رنگ فضای بیشتری را پوشش می‌دهد. اگر این پیچ بیش از حد باز شود، رنگ بسیار بد و حالت دون دو پاشیده می‌شود.
پیچ دیگری که در همه پیستوله ها وجود دارد، پیچ تنظیم میزان خروج رنگ هست. با باز کردن این پیچ، حجم رنگ زیادی از مخزن پیستوله خارج می‌شود و با بستن پیچ، مقدار کمتری از رنگ خارج می‌شود.
قطعات و اتصالات پیستوله به صورتی طراحی می‌شوند که امکان باز کردن و سرویس کاری پیستوله به‌راحتی وجود داشته باشد. مثلاً می‌توانید نازل و کاسه و سوزن و دیگر اتصالات را به‌راحتی باز کنید
با باز کردن پیچ تنظیم میزان رنگ، می‌توانید سوزن و فنر را از جای خودش خارج کنید.
نکته‌ی بسیار مهمی که در مورد پیستوله باید بدونید این هست که برای سرویس کاری به‌هیچ‌عنوان کاسه مخزن را به‌تنهایی نچرخانید چون امکان دارد مهره پرس شده در مخزن از جای خودش خارج شود.
برای باز کردن مخزن حتماً از آچار مخصوص مهره نصب‌شده بر روی مخزن استفاده کنید.
سنباده کاری چوب
برای سنباده کاری سطح چوب دستگاه‌های زیادی وجود دارد که هرکدام کارایی مخصوص به خودش را دارند از این دستگاه‌ها می‌شود به سنباده دیسکی یا ماشین پوست، سنباده لرزان، سنباده گرد لرزان، سنباده تانکی، سنباده نواری و دیگر دستگاه‌ها مثل درام سندر که مخصوص کارگاه‌های بزرگ صنایع چوب یا تولیدی‌ها هست، اشاره کرد.
در رنگ کاری چوب از سنباده دیسکی یا ماشین پوست برای پرداخت اولیه و هم‌سطح کردن چوب استفاده می‌شود و معمولاً به دلیل چرخش دیسک و یا ناتوانی کاربر در کنترل دستگاه و دلایل دیگر، معمولاً خطوطی دایره‌ای شکل بر روی سطح ایجاد می‌شود که باید با استفاده از سنباده لرزان یا سنباده گرد لرزان این خط‌ها را از بین ببرید.
قسمت‌هایی از درب یا میز و یا صندلی ممکند به صورتی باشد که امکان استفاده از دستگاه را نداشته باشید. در این حالت بهتر است با استفاده از دست و با سنباده ۲۲۰ سنباده کاری این بخش‌ها را انجام بدید.
برای ساخت سنباده دستی می‌توانید سنباده را به سه بخش تقسیم و تا کنید؛ و با استفاده از چسب آهن صنعتی، این بخش‌ها را به هم بچسبانید تا از لول شدن و باز شدن سنباده جلوگیری کنید. تأکید می‌کنم که سنباده کاری چوب باید در جهت رگه چوب انجام شود.
اگر به‌عنوان مثال مشغول رنگ‌کاری درب منزلتان هستید، باید با استفاده از سنباده تیزی‌های زهوار درب را به استفاده از سنباده دستی پخ کنید.
بتونه کاری چوب برای انجام رنگ چوب
بتونه به ماده‌ای گفته می‌شود که برای پر کردن منافذ و درزها و خلل و فرج‌ها، ترک خوردگی‌ها، زدگی‌ها، پوشاندن سر پیچ‌ها و میخ‌ها و در محل اتصالات به کار می‌رود. بتونه کاری بعد از آخرین مرحله پرداخت و قبل از رنگ کاری انجام می‌شود.
مواد موردنیاز برای ساخت بتونه چوب:
مل، سیریش و پودرهای رنگی مانند امرا، اخرا، گل ماشی، دوده و همچنین رنگ‌های دیگر که عموماً فانتزی هستند ساخته می‌شود. این مواد به‌اندازه استاندارد با هم ترکیب می‌شوند و از ترکیب این مواد با آب، خمیری به دست میاید که به آن بتونه میگویند.
همان‌طور که قبلاً توضیح داده بودم، عملیات بتونه کاری را می‌توانید قبل از سنباده کاری و یا بعد از سنباده کاری انجام بدید. در کتاب‌ها و آموزش‌های تئوری این‌طور توضیح داده شده که بتونه کاری بعد از پرداخت نهایی باید انجام شود؛ اما برخی از اساتید معتقدند، انجام بتونه قبل از سنباده کاری زمان کمتری را اتلاف می‌کند.
این شما هستید که تصمیم می‌گیرد کدام روش بهتر هست.
برای شروع به‌اندازه موردنیاز (که بعد از چند بار تجربه و تمرین به دست می‌آید) باید مواد بتونه را با هم ترکیب کنید. ابتدا باید صفحه‌ای از جنس آلومینیوم، چوب، ام دی اف، شیشه و … به‌عنوان محل ساخت بتونه فراهم کنیم. مثلاً می‌توانید از یک ورق ۴۰ در ۴۰ ام دی اف پرتی استفاده کنید.
به‌اندازه یک کاردک مل بر روی صفحه بریزید. پس از آن به ازای هر یک کاردک مل، یک قاشق چای‌خوری سیریش اضافه کنید. در مرحله‌ی بعد باید پودر یا پودرهای رنگ موردنیاز را به مل اضافه کنید. مقدار پودر موردنیاز را باید به‌مرور زمان و تجربه، به دست بیاورید؛ اما برای شروع بهتر است از مقدار کم شروع کنید.
با استفاده از دو کاردک پودرها را در هم مخلوط کنید و آب را به این پودر اضافه کنید. بعد از حدود یک یا دو دقیقه، آب به داخل پودر نفوذ می‌کند و می‌توانید به‌راحتی خمیر بتونه را بسازید. اگر بعد از مخلوط کردن پودر و آب به این نتیجه رسیدید که خمیر بیش از حد آبکی شده، می‌توانید با اضافه کردن کمی مل، این مشکل را حل کنید.
به‌خوبی مواد را با هم مخلوط کنید تا سیریش و پودر رنگی در همه جای خمیر وجود داشته باشد.
بعد از ساخته شدن خمیر، با استفاده از کاردک و لیسه، بتونه را بر روی چوب بکشید. به این کار ماستیک کردن گفته می‌شود.
اضافه نمودن خاک اره و چسب چوب به بتونه
لازم به توضیح است که برخی اساتید برای بتونه دست اول از مقداری خاک اره و چسب چوب هم استفاده می‌کنند. به این صورت که خاک اره را با الک نرم الک می‌کنید و به مل اضافه می‌کنید. همچنین حدود یک قاشق غذاخوری چسب چوب به بتونه اضافه می‌کنید تا استحکام بتونه به بیشترین حد برسد؛ اما لازم است بدانید که این سبک بتونه بسیار قوی و محکم خواهد شد و سنباده کاری بیشتری نیاز خواهید داشت.
سنباده کاری بتونه چوب
بعد خشک شدن بتونه که حدود یک یا چند ساعت (با توجه به دمای هوا) ممکن است طول بکشد، سنباده کاری بتونه را شروع کنید. شما می‌توانید از سنباده ۲۲۰ کارکرده برای سنباده کاری بتونه استفاده کنید. دقت داشته باشید که باید سنباده کاری در جهت رگه چوب انجام شود.
بتونه را کامل از سطح چوب پاک کنید؛ اما مراقب باشید که داخل شیارها در اثر سنباده کاری زیاد خالی نشود.
اجرای شاپان یا آستری
شاپان درواقع همان قیر است که در دورنگ قهوه‌ای و مشکی در بازار موجود هستند. حلال شاپان بنزین است و شما می‌توانید به‌وسیله بنزین شاپان را از حالت خمیری به مایع تبدیل کنید. برای انجام این کار می‌توانید حدود ۱۰۰ گرم شاپان را با بنزین حل کنید.
برای انجام این کار یک ظرف ترجیحاً گرد تهیه کنید و ۱۰۰ گرم شاپان را با ۲۰۰ سی‌سی بنزین مخلوط کنید. برای این کار بهتر است از دستکش بنایی استفاده کنید. دستکش بنایی می‌تواند از دست شما در مقابل نفوذ بنزین جلوگیری کند. شاپان برای حل شدن به زمان نیاز دارد و این کار را باید باحوصله انجام بدید. با دستان به‌خوبی شاپان را با بنزین حل کنید.
در ابتدا رنگ شاپان قهوه‌ای تیره هست و با اضافه کردن بنزین به شاپان می‌توانید این رنگ را روشن‌تر کنید. هرقدر مقدار شاپان بیشتر باشد، رنگ تیره‌تری خواهید داشت. همچنین می‌توانید برای تیره‌تر کردن آستری، شاپان مشکی به کار اضافه کنید.
اگر دوست داشته باشید رنگ آستری شما فندقی شود یا کمی قرمزی داشته باشد، می‌توانید با اضافه کردن کمی رنگ قرمز روغنی و یا حتی ضد زنگ روغنی، به رنگ مورد نظرتان برسید.
خب برای آستر کاری دستکش بنایی به دست کنید و با استفاده پارچه زیرپیراهنی مردانه، شاپان را روی کار بکشید. آستر شاپان بعد از حدود ۱۰ دقیقه خشک می‌شود؛ اما بین ۲ تا ۶ ساعت (با توجه به دمای هوا) اجازه دهید تا آستر کامل خشک شود…
از این مرحله به بعد باید از پیستوله استفاده کنید. به همین دلیل نکته‌هایی مهم در مورد کار با پیستوله در رنگ چوب به شما ارائه خواهیم داد.
آموزش استفاده از پیستوله
در زمان استفاده از پیستوله باید نکاتی را رعایت کنید تا رنگ‌کاری اصولی و درست داشته باشید.
در هنگام استفاده از پیستوله در داخل کارگاه حتماً باید از فن قوی برای خروج گاز و گرد رنگی که در هوا معلق هست استفاده کنید.
برای شروع رنگ‌کاری از پایین شروع کنید.
حرکت دست شما باید به‌صورت کاملاً موازی باشد (مانند رباط) و از انجام حرکت قوسی خودداری کنید.
فاصله پیستوله از سطح کار معمولاً حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر هست. فاصله نزدیک پیستوله به کار باعث شره شدن رنگ می‌شود و اگر این فاصله زیاد باشد، گرد رنگ روی کار می‌نشیند و سطح رنگ زبر می‌شود.
در هر بار پاشش به‌صورت رفت و برگشت، باید ۵۰ درصد از خروجی رنگ را بر روی رنگ پاشیده شده قبلی بپاشید تا کاملاً سطح کار پوشش داده شود.
برای شروع پاشش، باید از نزدیک‌ترین قسمت کار که نزدیک به شماست شروع کنید تا گرد رنگ روی کار ننشیند.
در روزهای سرد زمستانی و روزهایی که رطوبت هوا بالاست سعی کنید پاشش انجام ندهید و این کار را به یک روز آفتابی موکول کنید. دمای بین ۲۲ تا ۳۰ درجه برای پاشش توصیه می‌شود.
حتماً از جوراب زنانه برای فیلتر کردن رنگ استفاده کنید.
سیلر پاشی روی چوب
برای ساخت سیلر همان‌طور که می دانید باید سیلر را با تینر ۱۵۰۰۰ مخلوط کنید. درصد اختلاط تینر با سیلر باید به‌اندازه‌ای باشد که سیلر به‌راحتی با پیستوله پاشیده شود.
قبل از مخلوط کردن سیلر با تینر، اول محتویات ظرف سیلر را به‌خوبی هم بزنید تا محتویات ظرف کاملاً با هم ترکیب شوند.
اجرای سیلر با استفاده از قلم مو
اگر در نظر دارید با استفاده از قلم مو سیلر کاری کنید، کمی سیلر را غلیظ بسازید.
نکته‌ی بسیار مهمی که در هنگام سیلر کاری با قلم مو:
اگر بعد از شاپان کاری در نظر دارید از سیلر استفاده کنید، شاپان در اثر حرکت قلم موی آغشته به سیلر، از روی چوب پاک می‌شود و این مورد باعث برهم ریختگی یکنواختی رنگ می‌گردد.
اگر در دست دوم سیلر، از قلم مو استفاده کنید، به شاپان آسیبی نمی‌رسد.
برای سیلر کاری با پیستوله، باید حداقل دو دست روی کار سیلر بپاشید تا چوب به‌خوبی اشباع شود. البته نباید در این کار زیاده‌روی کنید چوب استفاده بیش از حد سیلر و یا حجم زیاد سیلر باعث ایجاد سفیدک روی کار خواهد شد.
بتونه کاری بعد از خشک شدن سیلر
بعد از سیلر کاری باز هم فرصتی دارید که موارد جامانده از قبل را بتونه کاری کنید و یا اینکه اگر بتونه دست اول نشست کرد و یا ترک گرفت، با بتونه کاری دوباره این ایرادات را برطرف کنید. در نظر داشته باشید که در این مرحله خاک اره و چسب چوب را به بتونه اضافه نکنید و فقط از ترکیب مل، سیریش و پودرهای رنگی استفاده کنید.
سنباده کاری بعد از سیلر
بعد از بتونه کاری، با سنباده ۲۲۰ کارکرده، کار را سنباده کاری کنید. در این مرحله سنباده نباید بیش از حد قوی باشد که سیلر را از روی کار پاک کند. سنباده باید نرم باشد، در حدی که زبری روی کار را از بین ببرد و بتونه را صاف و یکدست کند.
معمولاً دوستان تازه‌کار با سنباده کاری سنگین، سیلر موجود روی چوب را از بین می‌برند و به چوب خام می‌رسند که این موضوع یک اشتباه هست.
سیلر پاشی دست دوم در رنگ کاری چوب
برای بار دوم هم روی کار سیلر بپاشید و در صورتی که نیاز بود، باز هم بتونه کاری کنید؛ اما اگر نیاز نبود، یک‌بار دیگر کار را سنباده کاری کنید.
برای کارهای معمولی دو دست سیلر پاشی کفایت می‌کند؛ اما اگر دوست دارید کاری باکیفیت و حرفه‌ای داشته باشید، می‌توانید برای دست سوم هم سیلر کاری کنید. البته در دست سوم نیاز نیست سیلر را به‌اندازه دست اول سنگین و غلیظ بپاشید.
بعد از سیلر پاشی دست سوم هم باید با استفاده از سنباده پوست کارکرده، روی کار را سنباده کاری کنید.
این بخش در برخی از کارها، به می‌تواند به‌عنوان قسمت پایانی باشد و بعد از بادگیری کار، شروع به پاشیدن نیم پلی استر یا کیلر کنید.
اما اگر سازه از چوب‌هایی مثل چوب روسی ساخته شده باشد، ممکن است نیاز باشد از همرنگی استفاده کنید که در ادامه در مورد همرنگی با شما صحبت خواهیم کرد.
مرحله اجرای همرنگی روی چوب
همرنگی با استفاده از ترکیب کیلر، تینر ۱۰.۰۰۰ و رنگ‌های فوری ساخته می‌شود. به این صورت که برای شروع باید کیلر را با رنگ‌های مختلف فوری ترکیب کنید تا به تم رنگ مورد نظرتان دست یابید. معمولاً رنگ‌هایی که به همرنگی اضافه می‌شوند عبارت‌اند از اخری، گل ماشی، مشکی … همچنین می‌توانید از رنگ‌های فوری دیگر با توجه به تجربه و توانایی‌های خودتان استفاده کنید.
همرنگی را باید بسیار رقیق بسازید و در هنگام پاشش با پیستوله، کمترین مقدار رنگ را از پیستوله خارج کنید و اجازه ندید رنگ زیادی از پیستوله خارج شود. در زمان پاشش قسمت‌هایی که تیره هست را زیاد همرنگی نپاشید تا بیش از حد رنگ کار تیره نشود. هدف شما از پاشش همرنگی، ایجاد سطحی یکنواخت از رنگ بر روی کار هست.
ساخت رنگ مناسب همرنگی با توجه به تجربه و دانش متوسط از رنگ شناسی و ترکیب رنگ‌ها با هم به دست میاید و ساخت همرنگی چیزی نیست جز تجربه شناخت رنگ.
نکته مهم در مورد همرنگی این است که همرنگی را حتماً باید با پیستوله پاشید.
مرحله اجرای کیلر روی چوب
برای استفاده از کیلر می‌توانید از قلم مو یا پیستوله استفاده کنید. برای رنگ کاری با قلم مو، باید کیلر کمی غلیظ‌تر از حالتی باشد که برای پاشش با پیستوله استفاده می‌کنید. اگر دوست دارید از نیم پلی استر به‌عنوان رنگ پایانی استفاده کنید، نیاز نیست کیلر بپاشید، اما اگر کیلر رنگ پایانی شماست، بهتر است دو دست روی کار کیلر بپاشید و اجازه بدید رنگ خشک شود.
اجرای نیم پلی استر روی چوب
قبل از پاشش نیم پلی استر ابتدا سطح کار را عاری از هرگونه گرد و غبار کنید که این کار روی می‌توانید با استفاده از بادپاش و پارچه تمیز انجام بدید. همچنین می‌توانید کف کارگاه را آب پاشی کنید تا از پخش شدن گرد و غبار احتمالی جلوگیری کنید. همچنین حتماً در زمان رنگ پاشی، از فن هواکش قوی برای هدایت گرد رنگ به بیرون از فضای کارگاه استفاده کنید.
نیم پلی استر را با تینر مخلوط کنید. در صد اختلاط نیم پلی استر با توجه به استانداردهای شرکت‌های تولیدکننده متفاوت هست. اگر این اطلاعات روی قوطی درج نشده، با شرکت تولیدکننده تماس بگیرید و نسبت ترکیب دقیق را از بخش فنی بپرسید.
نیم پلی استر را در یک ظرف بسیار تمیز با تینر ترکیب کنید، حالا شما دو راهکار برای اضافه کردن هاردنر پیش رویتان دارید:
اضافه کردن نیم پلی استر در ظرف اصلی:
برای ترکیب بهتر مواد نیم پلی استر با هم می‌توانید ۳۰ دقیقه قبل از اجرای رنگ چوب این کار را انجام دهید. در زمستان حتی اگر یک ساعت قبل هم این کار را انجام دهید، ایرادی ندارد. اگر تجربه کافی از مقدار رنگ مصرفی دارید این روش به شما پیشنهاد می‌شود. چون به هر دلیلی اگر نتوانید از نیم پلی استر استفاده کنید، هاردنر موجود در مایع، موجب فاسد شدن آن می‌شود.
اضافه کردن هاردنر در کاسه پیستوله:
شما می‌توانید در داخل پیستوله هاردنر را اضافه کنید. در این روش به ازای هر ۴۰۰ سی‌سی نیم پلی استر ۲ درپوش هاردنر (۱۰ درصد) اضافه کنید. برای فصل‌های سرد و زمستانی بهتر است از ۳ درپوش هاردنر استفاده کنید. ابتدا ۳۰ درصد کاسه پیستوله را با نیم پلی استر پرکنید، بعد دو درپوش هاردنر اضافه کنید و ۵۰ درصد دیگر نیم پلی استر اضافه کنید.
برای ترکیب هاردنر و مایع نیم پلی استر در کاسه پیستوله، ابتدا انگشت دستتان را روی سوراخ خروجی رنگ و هوای پیستوله قرار دهید و ماشه را فشار دهید تا رنگ در داخل کاسه قل بخورد و مواد داخل آن ترکیب شوند.
اگر فشار هوا زیاد باشد، مایع به بیرون پرت می‌شود.
همیشه ۲۰ درصد از ظرفیت کاسه پیستوله را خالی بگذارید تا در اثر تکان خوردن کاسه، مواد از کاسه بیرون نریزد.
با فشار بادی کمی بیشتر از همرنگی و با صبر حوصله دو دست روی کار بپاشید و پس از گذشت چهار تا پنج دقیقه دوباره دو دست روی کار بپاشید پس از گذشت دو ساعت لایه ابتدایی کار خشک شده و پس از گذشت شش ساعت لایه میانی و بعد از دوازده ساعت کار به‌صورت عمقی خشک می‌شود.
بعد از اتمام کار، کارگاه را ترک کنید و اجازه بدید رنگ به‌خوبی خشک شود.
پاک کردن پیستوله و لوازم رنگ چوب
یکی از مهم‌ترین کارهایی که هر استادکار یا هنرجویی بعد از اتمام رنگ کاری چوب انجام می‌دهد، سرویس کاری و تمیز لوازم و ابزار کار هست و پیستوله هم از این امر مستثنا نیست. اگر پیستوله تمیز نداشته باشید، نباید انتظار پاشش درست داشته باشید.
برای سرویس پیستوله می‌توانید تینر ۱۵۰۰۰، پارچه، مسواک کهنه، استفاده کنید.
بخش‌هایی مثل نازل، فنر، سوزن را از بدنه پیستوله خارج کنید و کمی تینر روی این بخش‌ها بپاشید.
اگر سوراخ‌های خروج باد و رنگ کامل بسته شده است، با استفاده از یک سیم بسیار نازک یا مسواک همه‌ی بخش‌ها را تمیز کنید و با پارچه خشک کنید.
جمع بندی پایانی اجرای رنگ چوب
در پایان مراحل کار رنگ چوب به روش سیلر و کیلر و نیم پلی استر را یک‌بار دیگر به‌صورت تیتر وار توضیح می‌دهیم:
۱- سنباده کاری و برطرف کردن عیب ظاهری
۲- بتونه کاری چوب و سنباده کاری دوباره
۳- اجرای شاپان (آستری) در صورت نیاز (برای کارهای خودرنگ نیاز به اجرای شاپان نیست)
۴- اجرای سیلر + سنباده کاری
۵- بتونه کاری در صورت نیاز
۶- اجرای سیلر دست دوم + سنباده
۷- اجرای همرنگی (در صورت نیاز) + سنباده پوست
۸- اجرای رنگ پایانی (کیلر یا نیم پلی استر)